ਕਾਮਨਿਸਟ ਮੈਨੀਫਿਸਟੋ ਅਤੇ ਅੱਜ ਦਾ ਸਮਾਜ - ਪੇਂਡੂ ਨਜ਼ਰ

ਕਾਮਨਿਸਟ ਮੈਨੀਫਿਸਟੋ ਪੰਜਾਬੀ 'ਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਪੜ੍ਹ
ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਮੇਂ ਲਿਖਿਆ ਗੱਲਾਂ ਅੱਜ ਵੀ 150-200 ਸਾਲਾਂ
ਬਾਅਦ ਵੀ ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ਬੈਠਦੀਆਂ ਸਨ। ਇੱਕ ਗ਼ਲ ਜੋ ਪੰਜਾਬ
ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਪਰਦੀ ਵੇਖੀ, ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ
ਸਾਂਝੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ।
"The bourgeoisie has subjected the country to the rule of the towns. It has created enormous
cities, has greatly increased the urban population as compared with the rural, and has thus
rescued a considerable part of the population from the idiocy of rural life. Just as it has made the
country dependent on the towns, so it has made barbarian and semi-barbarian countries
dependent on the civilised ones, nations of peasants on nations of bourgeois, the East on the
West."

ਸਰਮਾਏਦਾਰਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੁਹਤਾਜ ਬਣਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, (ਸ਼ੈਹਰ ਇੱਕ
ਇਹੋ ਜੇਹੀ ਇਕਾਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਪੈਸੇ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਉੱਤੇ ਚੱਲਦਾ ਹੈ, ਆਪਣੇ
ਆਪ ਵਿੱਚ ਆਤਮ ਨਿਰਭਰ ਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ
ਇਹ ਸਰਮਾਏਦਾਰ ਹੋਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।)। ਫੇਰ ਪਿੰਡਾਂ ਵੱਲ
ਹੱਲਾਂ ਬੋਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦੀ ਭੰਨ-ਤੋੜ ਕਰਕੇ
ਅਰਧ-ਸ਼ੈਹਰੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ
ਬਾਕੀ ਬਚੇ ਛੋਟੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸ਼ੈਹਰੀ ਦਬਾਅ ਹੇਠ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੂਰਾ
ਦੇਸ਼ ਹੀ ਸ਼ੈਹਰਾਂ ਦਾ ਹੀ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਮਿਲਦੀ ਹੈ,
ਵਿਕਦੀ ਹੈ, ਖਰੀਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ੈਹਰਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਸਰਮਾਏਦਾਰਾਂ
ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸ਼ੈਹਰਾਂ ਵਾਂਗਰ ਹੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫੇਰ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੂਰਾ ਦੇਸ਼
ਹੀ ਸਰਮਾਏਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪੂਰਬ ਪੱਛਮ ਉੱਤੇ
ਨਿਰਭਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਕਿੰਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡ ਅਰਧ-ਸ਼ੈਹਰੀ ਇਲਾਕੇ ਬਣਦੇ ਵੇਖੇ।
ਚੱੜਿਕ, ਘੋਲੀਆ, ਸਮਾਧ, ਰਾਜੇਆਣਾ, ਸਿੰਘਾਵਾਲਾ, ਪੰਜਗਰਾਈ, ਸਮਾਲਸਰ ਆਦਿ।
ਅਤੇ ਕਿੰਨੇ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਕਸਬੇ ਸ਼ੈਹਰ ਬਣਦੇ, ਜਿਵੇਂ ਬਾਘਾ ਪੁਰਾਣਾ, ਜਿਸ
ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਚੌਂਕ 'ਚ ਇੱਕ ਫਲਾਂ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਛੋਟੀਆਂ ਮੋਟੀਆਂ
ਦੁਕਾਨਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ, ਅੱਜ ਪੂਰੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ੈਹਰਾਂ ਵਾਂਗਰਾਂ ਸਟੋਰਾਂ ਅਤੇ
ਦੁਕਾਨਾਂ ਨਾਲ ਤੁੰਨਿਆਂ ਪਿਆ ਹੈ। ਸ਼ੈਹਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਕੁਝ ਵੱਡੇ ਸ਼ੈਹਰਾਂ
ਵਾਂਗ, ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ੈਹਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਕੁਝ ਮੈਟਰੋ ਸ਼ੈਹਰਾਂ ਵਾਂਗ।

ਕਦੇ ਕਦੇ ਕਲਪਨਾ ਕਰਦਾ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਆਉਦੇ 5 ਕੁ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮੋਗਾ ਲੁਧਿਆਣੇ
ਵਾਂਗ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਪੂਨੇ ਵਾਂਗ, ਜਿੱਥੇ ਅਰਧ-ਨੰਗੇ ਜਿਸਮ
ਆਪਣੇ ਫਰੈਂਡਾਂ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ, ਬਿਨਾਂ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀਆਂ ਇੱਕਠੇ ਰਹਿੰਦੇ
ਹਨ (ਪੂਨੇ 'ਚ ਜਿਸ ਨੂੰ ਲਿਵ ਐਂਡ ਰਿਲੇਸ਼ਨਸ਼ਿਪ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਅੱਗੇ
ਦੱਸਣ ਦੀ ਲੋੜ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ)। ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਗਲੈਮਰ ਦੀ ਦੁਨਿਆਂ
ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਵਡੇਰੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਤੋਂ ਅੱਡ ਕਰਨ ਦਾ ਜਤਨ ਹੈ, ਜਿਸ
ਸਦਕਾ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣੇ ਵੱਡਿਆਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਰੋਕਾਰ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ
ਅਤੇ ਇਹ ਚਮਕ ਵਿੱਚ ਫਸ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਇਹ ਗੱਲ ਕਦ ਸਮਝਣਗੇ,
ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਗੀ ਹੋਵੇਗੀ, ਅੱਜ ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼
ਬੁਜ਼ਰਗ ਇਹ ਵਾਸਤੇ ਅਫ਼ਸੋਸ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਸ਼ਾਇਦ ਕੁਝ
ਦੁਆ।

ਇਸ ਮੌਕੇ ਲੈਨਿਨ ਦੀ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਕਿਤਾਬ ਉੱਤੇ ਬਾਪੂ ਜੀ
ਵਲੋਂ ਕਦੇ ਲਿਖਿਆ ਸ਼ੇਅਰ ਹੀ ਯਾਦ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
"ਕਿਸ ਕਿਸ ਉੱਤੇ ਲਾਵੇਂਗਾ ਦੋਸ਼ ਬੇਵਤਨੀ,
ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਰੰਗ ਬਾਰੂਦ ਵਰਗਾ"