ਚੀ ਗਵੇਰਾ ਚਾਲੀ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਬੋਲੀਵੀਆ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਲੜ ਰਹੀ ਬੋਲੀਵੀਆ ਫ਼ੌਜ ਨਾਲ ਲੜਦਾ ਹੋਇਆ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਿਆ। ਅੱਜ ਬੋਲੀਵੀਆ, ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਦਲ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਖੱਬੇ-ਪੱਖੀ ਰੁਝਾਨ ਦਾ ਪੁਨਰ-ਉਭਾਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਜ ੲੀਵੋ ਮੋਰੇਲਿਸ ਦੀ ਅਗਵਾੲੀ ਹੇਠ ਬੋਲੀਵੀਆ ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਇਕ ਪਰਮੁੱਖ ਖੱਬੇ-ਪੱਖੀ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਨ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬੋਲੀਵੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ੲੀਵੋ ਮੋਰੇਲਿਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੋੲੀ ਵੀ ਚੀ ਗਵੇਰਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੋੲੀ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਚੀ ਦਾ ਵਾਰਿਸ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਸਕਦਾ ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਨਾ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦੇਵੇ। ਵੈਨਜ਼ੂੲੇਲਾ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹਿਊਗੋ ਚਾਵੇਜ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੀ ਅਸੀਮ ਇਨਕਲਾਬੀ (ਇਨਫਿਨਿਟ ਰੈਵੋਲਿਊਸ਼ਨਰੀ) ਸੀ। ਬੋਲੀਵੀਆ, ਵੈਨਜ਼ੂੲੇਲਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਊਬਾ ਵਿਚ ਵੀ ਇਹ ਬਰਸੀ ਬਹੁਤ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾੲੀ ਗੲੀ। ਕਿਊਬਾ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਸਾਂਤਾ ਕਲਾਰਾ ਜਿਥੇ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਕਿਊਬਾ ਦੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲੜਾੲੀ ਵਿਚ ਚੀ ਲੜਿਆ ਸੀ ਤੇ ਜਿਥੇ ਉਸ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾੲੀ ਗੲੀ ਹੈ, ਵਿਖੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਇਕੱਠੇ ਹੋੲੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਫੀਡਲ ਕਾਸਟਰੋ ਦੇ ਭਰਾ ਰਾਉਲ ਕਾਸਟਰੋ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ।
ਚੀ ਗਵੇਰਾ ਜੋ ਕਿ ਪੇਸ਼ੇ ਵਜੋਂ ਇਕ ਡਾਕਟਰ ਸੀ, ਦਾ ਜਨਮ ਅਰਜਨਟਾੲੀਨਾ ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਫੀਡਲ ਕਾਸਟਰੋ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਊਬਾ ਦੇ ਇਨਕਲਾਬ ਲੲੀ ਲੜਾੲੀ ਵਿਚ ਲੜਿਆ। ਕਿਊਬਾ ਵਿਚ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲੜਾੲੀ ਦੀ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੀ ਬੋਲੀਵੀਆ ਚਲਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਥੇ ਉਹ ਕਿਊਬਾ ਵਾਂਗ ਇਨਕਲਾਬ ਲਿਆਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਅੱਜ ਤੋਂ ਚਾਲੀ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਬੋਲੀਵੀਆ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਖੁਫ਼ੀਆ ੲੇਜੰਸੀ ਸੀ. ਆੲੀ. ੲੇ. ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਹਾਸਲ ਸੀ, ਨਾਲ ਲੜਦਾ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਿਊਬਾ ਵਿਚ ਅੱਜ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਇਨਕਲਾਬ ਦੇ ਮਹਾਨ ਯੋਧੇ ਵਜੋਂ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਪੋਸਟਰ ਅਤੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਥਾਂ-ਥਾਂ ’ਤੇ ਲੱਗੇ ਹੋੲੇ ਹਨ। ਹਰ ਸ਼ੱੁਕਰਵਾਰ ਸਵੇਰੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਚਿੱਟੀ ਤੇ ਲਾਲ ਡਰੈੱਸ ਪਾ ਕੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡੇ ਨੂੰ ਸਲਾਮੀ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਾਅਰੇ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਚੀ ਵਰਗੇ ਬਣਾਂਗੇ। ਜਦੋਂ ਅਧਿਆਪਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ ਕਿ ਚੀ ਕਿਹੜੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਮਾਨਦਾਰੀ, ਹੌਸਲਾ ਅਤੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀਵਾਦ (ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲਿਜ਼ਮ)। ਬੱਚੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਇਕ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਆ ਕੇ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਲੲੀ ਲੜਿਆ।
ਕਿਊਬਾ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕਾ-ਪੱਖੀ ਡਿਕਟੇਟਰ ਬਤੀਸਤਾ ਦੀ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਸਟਰੋ ਨੇ ਚੀ ਨੂੰ ਕਿਊਬਾ ਵਿਚ ਵੱਡੀਆਂ ਪਦਵੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਉਸ ਨੂੰ ਸੈਂਟਰਲ ਬੈਂਕ ਦਾ ਮੁਖੀ ਅਤੇ ਦਸਤਕਾਰੀ ਦਾ ਮੰਤਰੀ (ਇੰਡਸਟਰੀ ਮਨਿਸਟਰ) ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਪਰਚੀ ਕਿਊਬਾ ਛੱਡ ਕੇ ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਇਨਕਲਾਬ ਫੈਲਾਉਣ ਲੲੀ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਰਿਟਾਇਰਡ ਜਨਰਲ ਵਿਯੇਗਾਨ ਜੋ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਊਬਾ ਦੀਆਂ ਸ਼ੀਆਰਾ ਮਾਇਸਤਰਾ ਪਹਾੜੀਆਂ ਵਿਚ ਚੀ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਕੌਂਗੋ ਅਤੇ ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਬੋਲੀਵੀਆ ਵਿਚ ਵੀ ਚੀ ਦੇ ਨਾਲ ਲੜਿਆ, ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੀ ਲੲੀ ਸਮਾਜਿਕ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਲੲੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਹੀ ਸਭ ਕੁਝ ਸੀ। ਚੀ ਦੀ ਸੋਚ ਸੀ ਕਿ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਲੲੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਵਾਦ ਉਸਾਰਨ ਲੲੀ ਇਕੋ-ਇਕ ਰਾਹ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਹੀ ਹੈ।
ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਚੀ ਗਵੇਰਾ ਦਾ ਪ (ਇਮੇਜ) ਇਕ ਸਮਰਪਿਤ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਯੋਧੇ ਤੋਂ ਇਕ ਰੁਮਾਂਚਿਕ ਬਾਗੀ ਵਾਲਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋੲੀ ਹੈ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਆਮ ਲੋਕ ਤੇ ਕੲੀ ਵਾਰੀ ਡਾਕਟਰ ਵੀ ਚੀ ਗਵੇਰਾ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਵਾਲੀਆਂ ਕਮੀਜ਼ਾਂ ਪਾੲੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਮਾੲੇਦਾਰੀ ਨੇ ਚੀ ਦੇ ਅਕਸ ਦਾ ਵਪਾਰੀਕਰਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਸੰਸਾਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸਰਮਾੲੇਦਾਰੀ ਡੂੰਘੇ ਸੰਕਟ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਖੱਬੇ-ਪੱਖੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਪੁਨਰ-ਉਭਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਚੀ ਗਵੇਰਾ ਦਾ ਇਕ ਸਮਰਪਿਤ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਵਜੋਂ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਸਥਾਨ ਵੀ ਪੁਨਰ-ਸਥਾਪਿਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਪੱਛਮੀ ਸਰਮਾੲੇਦਾਰੀ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰੀਕਰਨ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀ ਹੈ ਅਤੇ ਚੀ ਗਵੇਰਾ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਭੂਮਿਕਾ ਵੀ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੇ ਸਾਰਥਿਕ ਹੋ ਗੲੀ ਹੈ।
(ਧੰਨਵਾਦ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਜੀਤ ਜਲੰਧਰ )
ਪੂਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਖ਼ਬਰ ਵੇਖੋ: http://www.ajitjalandhar.com/20071012/edit3.php
(ਗ਼ੈਰ ਯੂਨੀਕੋਡ ਸਾਇਟ)
No comments:
Post a Comment